Dobra terapia może zdziałać cuda – niejednokrotnie zwrócić nam nasze życie. Skorzystanie z terapii lub profesjonalnego doradztwa jest więc bardzo dobrym pomysłem. Zwłaszcza w sytuacji, gdy coraz gorzej radzimy sobie z wyzwaniami dnia codziennego.
Jednak trzeba mieć na uwadze, że nie każda terapia jest jednakowo dobra i nie każdy terapeuta jest jednakowo godzien naszego zaufania.
W oparciu o doświadczenia – własne ale nie tylko, przygotowaliśmy krótką listę sygnałów ostrzegawczych, która może być pomocna dla każdego, kto jest obecnie w terapii lub planuje z takowej skorzystać. Jeśli zauważysz którykolwiek z nich może to być dobry moment, aby zmienić terapeutę, lub przynajmniej przyjrzeć się dotychczasowym efektom, ewentualnie omówić swoje obawy z terapeuta.
Nie chodzi o to, że musisz od razu zgłaszać swoje wątpliwości w izbie lekarskiej lub innej instytucji nadzorującej pracę danego specjalisty. Czasem wystarczy po prostu szczerze porozmawiać o tym, co Cię w Waszej wspólnej pracy niepokoi. Dobry i fachowy terapeuta powinien być otwarty na takie rozmowy i okazać chęć wysłuchania i zrozumienia Twoich obaw.
Tego typu informacje zwrotne są dla niego cennym źródłem informacji, jeśli chce stale podnosić swoje kwalifikacje i lepiej rozumieć pacjentów. Jeśli nie potraktuje Cię poważnie lub nie zechce przyjąć do wiadomości Twoich opinii, w Twoim dobrze pojętym interesie leży skonsultowanie Twoich obaw z innym terapeutą.
Każdy czasem popełnia błędy – nawet najlepszy terapeuta. Większość z nich nie ma jednak problemu z wzięciem za nie odpowiedzialności.
Dlaczego to takie ważne?
Musisz założyć, że intencje Twojego terapeuty są dobre i podzielić się z nim swoimi wątpliwościami. W przeciwnym razie terapia może nie przynieść oczekiwanych przez Ciebie efektów, lub wręcz przybrać zupełnie niechciany przez Ciebie kierunek. Na przykład możesz zacząć pracować nad słabościami i problemami swojego terapeuty, biorąc je za swoje.
Warto mieć na uwadze, że poniższe sygnały ostrzegawcze maja różną wagę. Część z nich to bardzo poważne naruszenie standardów etyki. Przykładem tu może być sytuacja, gdy terapeuta próbuje nawiązać romantyczną lub seksualną relację z klientem. W tym przypadku nieuznawane są żadne wyjątki. Jeśli znajdziesz się w takiej sytuacji, natychmiast zgłoś ten fakt odpowiedniej instancji, która nadzoruje pracę Twojego terapeuty.
Bywają jednak wyjątki od reguły. W terapii zaleca się unikanie dwustronnej relacji z klientem. Na przykład terapeuta leczący swojego listonosza lub nauczyciela swoich dzieci. Taka sytuacja nie powinna mieć miejsca, bywa jednak ze w danej miejscowości nie ma innego terapeuty i listonosz/nauczyciel musi skorzystać z usług swojego „klienta”.
Identyfikacja naruszeń etyki i wyjątków od niej nie powinna przysporzyć Ci większych trudności, ale jeśli masz jakieś wątpliwości czy obawy – omów je ze swoim terapeutą.
Tworząc listę pisałam o „terapeucie” – ale zastrzeżenia te odnoszą się również do takich zawodów, wymagających zaufania, jak trener (coach) lub doradca.
Poniższa lista zawiera te najważniejsze sygnały – reszta może być kwestią bardzo indywidualną. Kolejność wymienionych sygnałów jest przypadkowa, nie ma związku z ich ważnością.
- Terapeuta nie ma wystarczającego, specjalistycznego wykształcenia i przeszkolenia, aby zajmować się konkretnie Twoim problemem lub próbuje je rozwiązywać poza zakresem, który obejmuje jego oficjalna praktyka (np. stosuje hipnozę, mimo że nie ustalaliście tego i mimo że nie ma jej na oficjalnej liście świadczonych usług).
- Terapeuta nie interesuje się Twoimi celami, jakie stawiasz danej terapii, lub zmianami które proponujesz (nie musi akceptować każdej zmiany, bo wie, jak wykonywać swoją pracę, powinien być jednak otwarty na Twoje uwagi, lub przynajmniej je z Tobą przedyskutować).
- Terapeuta składa Ci obietnice i próbuje dawać gwarancje dotyczące rezultatów terapii.
- Terapeuta jawnie obwinia Twoich bliskich – rodzinę, przyjaciół, partnera i zachęca Cię do ich obwiniania.
- Terapeuta daje Ci do zrozumienia, że chce zostać Twoim przyjacielem.
- Terapeuta, bez Twojej zgody, dotyka Cię – może to być nawet delikatny uścisk, który wyszedł z jego inicjatywy i na które nie było Twojego przyzwolenia.
- Terapeuta próbuje nawiązać z Tobą intymną (seksualną lub romantyczną) relację.
- Terapeuta patrzy na Ciebie z góry, subtelnie lub jawnie traktuje Cię jak kogoś gorszego.
- Terapeuta w ogóle się nie odzywa.
- Terapeuta mówi za dużo – nie pozwala Ci dojść do słowa.
- Terapeuta odbiera telefony podczas Twojej sesji.
- Terapeuta zapomina o sesjach z Tobą, lub się na nie spóźnia, często je odwołuje.
- Terapeuta zdradza Ci tożsamość innych klientów.
- Terapeuta bez Twojej zgody lub oficjalnego upoważnienia ujawnia innym twoje dane identyfikacyjne.
- Terapeuta używa trudnego, fachowego języka, który Cię dezorientuje i utrudnia udział w sesji.
- Terapeuta często się z Tobą kłóci i dąży do ciągłej konfrontacji.
- Doradca nie wyraża w zdane sposób współczucia dla Ciebie i twoich uczuć.
- Terapeuta za bardzo Ci współczuje, a nawet wydaje się przytłoczony Twoimi problemami (jak terapeutka Kasi Nosowskiej, która płakała razem z nią a może nawet bardziej).
- Terapeuta prosi Cię o pomoc w czymś, co nie jest związane z Twoja terapią.
- Terapeuta za dużo mówi o swoich sprawach osobistych bez żadnego celu terapeutycznego.
- Terapeuta próbuje przedłużać okres terapii lub zatrzymać Cię w niej bez Twojej woli. Terapia naprawdę może trwać latami, ale może się zdarzyć, że jest przedłużana niepotrzebnie.
- Terapeuta nie prosi Cię o zgodę na stosowanie różnych technik terapeutycznych. Istnieje obecnie wiele metod, również tych uznawanych za psychologię kliniczną, jednak ich zastosowanie musi być z Tobą przedyskutowane.
- Terapeuta ignoruje znaczenie Twojej duchowości lub jawnie zaprzecza Twojej religii.
- Terapeuta chce nakłonić Cię do własnej / jakiejś religii lub duchowości.
- Terapeuta nie może lub niezbyt jasno określa, w jaki sposób może pomóc Ci rozwiązać problem, który doprowadził Cię do terapii.
- Terapeuta nie wyjaśnia, w jaki sposób dowiesz się o zakończeniu terapii.
- Terapeuta nie szuka konsultacji z innymi terapeutami (mimo np. Twojej prośby, czy wątpliwości, lub też zaistnienia takiej konieczności).
- Istnieją nierozstrzygnięte skargi złożone na Twojego terapeutę.
- Terapeuta nie przekazuje Ci informacji o Twoich prawach jako klienta, poufności, zasadach obowiązujących w jego gabinecie i opłatach, co jest konieczne, aby świadomie wyrazić zgodę na leczenie.
- Terapeuta osądza lub krytycznie ocenia Twoje zachowanie, styl życia lub problemy.
- Terapeuta świadomie lub nieświadomie zaspokaja osobiste potrzeby psychologiczne kosztem skupienia się na Tobie i Twojej terapii.
- Terapeuta nie akceptuje informacji zwrotnych ani nie przyznaje się do błędów.
- Terapeuta koncentruje się w dużej mierze na diagnozie, nie pomagając jednocześnie w zmianie Twojej sytuacji.
- Terapeuta zachowuje się tak, jakby miał odpowiedź lub rozwiązanie na wszystko.
- Terapeuta mówi Ci, co masz zrobić, podejmuje za Ciebie decyzje lub często udziela niechcianych porad.
- Terapeuta próbuję Cię od siebie uzależnić, umożliwiając zaspokojenie Twoich potrzeb emocjonalnych dzięki niemu.
- Terapeuta uważa, że tylko jego podejście działa i wyśmiewa inne podejścia do terapii.
- Terapeuta nie pamięta Twojego imienia i / lub nie pamięta, co zdarzyło się lub było mówione podczas wspólnych sesji.
- Masz wrażenie, że terapeuta, albo Cię nie rozumie, albo nie słucha.
- Terapeuta „popycha Cię” w kierunku trudnych uczuć lub wspomnień wbrew Twoim życzeniom.
- Terapeuta unika eksploracji Twoich emocji i uczuć.
Te 41 punktów nie wyczerpują listy sygnałów ostrzegawczych. Na pewno możesz do niej dodać swoje. Pamiętaj, aby reagować, ponieważ masz do tego prawo. Twoje samopoczucie i zdrowie jest najważniejsze. Nie bój się „urazić” terapeuty.
Więcej na temat powrotu do zdrowia psychicznego w ebooku:
O zaletach terapii pisaniem mówi terapeuta Phil Stutz, bohater dokumentu na platformie Netflix. Stutz podkreśla ważną rolę, jaką pełni pisanie terapeutyczne w procesie odzyskiwania sił życiowych.
Pisanie terapeutyczne jest dostępne dla każdego – nawet jeśli nigdy nie lubiłaś pisać, a szkolne wypracowania nie były Twoją mocną stroną.
Co rozumiesz przez „Terapeuta jawnie obwinia Twoich bliskich”? Czy powiedzenie: „Nie doświadczyła Pani miłości ze strony rodziców i dlatego wybiera Pani takich a takich partnerów” jest Twoim zdaniem przekroczeniem etyki zawodowej?