Gaslighting to tak okropna forma manipulacji, że powinien być tak nazywany torturą.
To się nigdy nie wydarzyło.
Wyobraziłaś to sobie.
Wszyscy uważają tak, jak ja.
Sama wiesz, że nikt nie myśli tak jak Ty, prawda?
Znowu źle mnie zrozumiałaś.
To tylko niektóre, co delikatniejsze przykłady. Gaslighting jest obecny nie tylko w związkach, jest go pełno w mediach a także np. na komisariatach policji i gabinetach lekarskich. Wszędzie tam, gdzie ktoś chce coś ugrać, zaburzając postrzeganie rzeczywistości drugiej osoby.
Nazwa GASLIGHTING, jak już kilka razy pisałam, pochodzi z książki i filmu (1944) o tym samym tytule. Opowiada historię małżeństwa, Pauli i Gregorego. Paula ma fortunę, do której chce się dobrać Gregory, próbuję więc doprowadzić ją do obłędu i ubezwłasnowolnić – odesłać do jakiejś placówki. Bawi się jej umysłem.
Kiedy Paul skrada się na górę i zapala światła na strychu, pozostałe lampy gazowe w domu odpowiednio przygasają. Paula nabiera podejrzeń, ale kiedy pyta Gregory’ego o ściemniające się światła, on zachowuje się, jakby zwariowała. Wmawia jej, że musiała to sobie wyobrazić, lampy zachowują się tak samo, jak zawsze. „Może chwilę odpoczniesz” – sugeruje Gregory. „Wiesz, że nie czułaś się dobrze”.
W tym samym czasie mówi przyjaciołom Pauli, że jest niestabilna. Izoluje ją od rodziny. Ukrywa jej rzeczy, a kiedy ona nie może ich znaleźć, kwestionuje jej zdrowie psychiczne. Krótko mówiąc, miesza nie tylko z nią, ale także z ludźmi i przedmiotami wokół niej, aby zmienić jej rzeczywistość i sprawić, żeby pomyślała, że traci zmysły.
W filmie, który jest ważny, bo pozwolił nazwać tę formę manipulację, nie wyczerpano jednak tematu i nie pokazano wszystkich możliwych taktyk.
Taktyka 1: Gaslighter nadpisuje / zmienia Twoją rzeczywistość
Osoba stosująca gaslighting do tego stopnia „unieważnia” Twoją rzeczywistość, że sama zaczynasz kwestionować swój osąd.
Ellen Hendricksen podaje przykłady z dwóch krańców skali, czym może być takie unieważnianie.
Na początku skali jest np. wmawianie dziecku „nie możesz być głodny, właśnie zjadłeś”, a na końcu skali koleś, który zaprzeczył tak oczywistym faktom, jak to, że się ożenił, zamieścił zdjęcia ślubne na Facebooku. Swojej dziewczynie, z którą był w związku na odległość, powiedział, że to tylko wymysł jej wyobraźni. Niezła jazda, co?
Podsumowując, gdyby gaslajter miał mantrę, brzmiałaby ona: „Jeśli powtarzasz kłamstwo wystarczająco często, staje się ono prawdą”. [ Przeczytaj także: Gaslighting – 6 sygnałów ostrzegawczych, że padłaś ofiarą manipulacji ]
Taktyka 2: Gaslighter zawsze ma zamiar Cię zniszczyć, chce tylko ułatwić sobie życie.
Gaslighter chce, aby cel jego manipulacji znajdował się w pobliżu na określonych przez niego warunkach.
To nie jest tak, że taki dajmy na to narcyz, siedzi w bujanym fotelu i zaciera ręce spiskując, co by tu jeszcze zrobić, aby podważyć Twój zdrowy rozsądek. Gaslighting wychodzi mu jakoś tak naturalnie, jest niczym potrzeba fizjologiczna. Jest to mniej lub bardziej nieświadoma potrzeba kontroli.
Narcyz, gdy stosuje gaslighting, chce Cię osłabić, abyś nie mogła go kwestionować. A wtedy on będzie miał związek jak z bajki, czyli dokładnie na jego warunkach. Dostanie to, czego chce, bez konieczności i trudu kompromisów, współpracy, czy nawet rozmowy.
Dalszy tekst artykułu po ramce.
WSZYSTKIE KOBIETY NARCYZA – teoria guziczków, czyli narcyz i jego ulubione typy kobiet [EBOOK]
W jakich kobietach „gustuje” narcyz”? Czy możesz coś zrobić, aby przestać być atrakcyjną dla narcyzów?
Taktyka 3: Gaslighting jest często napędzany seksizmem
Oczywiście gaslighting jest stosowany bez względu na płeć, ale bywa formą emocjonalnej przemocy wobec kobiet. Ma się dobrze po części dlatego, że czerpie z seksistowskich stereotypów, postrzegania kobiet jako „szalonych, zazdrosnych, słabych emocjonalnie, niezdatnych do czegoś lub zbyt wrażliwych”.
Hendricksen powołuje się na artykuł z 2014, opublikowany w Philosophical Perspectives, a napisany przez dr Kate Abramson z Indiana University. Autorka opisuje historię, w której studentka odkrywa, że absolwenci sporządzili listę oceniającą studentki według atrakcyjności. Kiedy owa studentka zaczyna głośno mówić o tym, że taka lista jest nieodpowiednia, słyszy, że jest zbyt wrażliwa, że kontroluje niewinne rozmowy wśród męskich przyjaciół i tak naprawdę jest po prostu niepewna swojej pozycji na liście. Czy Tobie też podniosło się ciśnienie, gdy to czytasz? Rozumiesz to: nie pozwalając, by ich seksistowskie zachowanie trwało w najlepsze, bez żadnej kontroli, uczniowie-mężczyźni sugerują, że zachowała się jak stereotypowa „szalona kobieta”, na dodatek zazdrosna, bo może nie jest na szczycie listy.
Niestety nie jest to odosobniony przypadek. Gdy kobieta alarmuje i zwraca uwagę na seksistowskie zachowania, gaslighterzy używają seksistowskich stereotypów, aby podważyć jej wiarygodność i ośmieszyć jej skargę. Robią wszystko, aby nie została potraktowania poważnie a każda z jej skarg po prostu odrzucona z powodu: nadwrażliwości lub błędnej interpretacji.
„To tylko kolejna niepewna siebie, nadmiernie emocjonalna kobieta, której nie musimy słuchać”.
Taktyka 4 : Gaslighter sprawia, że różnica zdań jest niemożliwa
No bo czy możesz mieć inne zdanie, gdy zostałaś zdyskredytowana? Twoje argumenty, choćby nie wiem, jak rzeczowe i trafne, są z góry spisane na niepowodzenie.
Kiedy Twoja wiarygodność została podważona – jesteś szalona, kłamiesz, jesteś niestabilna – wszystko, co powiesz, jest automatycznie podejrzane i generuje argumenty przeciwko Tobie.
Dlatego właśnie nie możesz się nie zgodzić ani zaprotestować. Im głośniejsze są Twoje obiekcje, tym bardziej Twój gaslighter może uśmiechać się z zadowoleniem i powiedzieć: „Widzisz, mówiłem ci”.
Taktyka 5: Gaslighter sprawia, że zgadzasz się z jego punktem widzenia.
Gaslighter postrzega świat jako przedłużenie siebie i potrzebuje ludzi, którzy taki stan rzeczy potwierdzą. Nie wystarczy mu kłamstwo, że po prostu żartował. On potrzebuje, aby cel tych jego żartów również przyznał, że to było zabawne. A w idealnej sytuacji, aby ofiara uwierzyła, że na to wszystko zasłużyła.
Zaprzeczenie Twojej rzeczywistości jest unieważnieniem, ale ostatecznym celem gaslightera jest, abyś unieważniła, zwątpiła również w siebie.
Nie tylko otoczenie nie traktuje Ciebie i tego co mówisz na poważnie.
Sama zaczynasz wątpić w to, czego doświadczyłaś, w swój zdrowy rozsądek, swoje uczucia, pamięć. Przestajesz sobie ufać. I to jest cel gaslightera.
Gaslighting jest formą emocjonalnej przemocy, a jego kluczowym składnikiem jest izolacja , więc jeśli ten artykuł Cię poruszył, poszukaj wsparcia choćby na naszej stronie na FB .
Więcej na temat gaslightingu i skutków przemocy narcystycznej w ebooku:
GASLIGHTING
Psychologiczne morderstwo
Jak rozpoznać ukryte manipulacje i ich efekty oraz uwolnić się od narcystycznej przemocy
Narcyz często wpada w szał bez powodu i sprawia, że się boisz i czujesz się winna tym wybuchom. Ma sprawdzone taktyki, abyś uwierzyła, że jego zachowanie jest wyłącznie Twoją winą. Ale jest wyjście: zrozumienie, na czym polega przemoc emocjonalna i co tak naprawdę się dzieje w Twoim związku. To pierwszy krok do uwolnienia się od manipulacji i przemocy. Kolejnym będzie uzdrawianie jej skutków.
Źródło: Ellen Hendriksen, Ph.D. How to Be Yourself
